Świnoujście to miasto na prawach powiatu, leżące na północno-zachodnim krańcu Polski, w województwie zachodniopomorskim. Jest to jedyne miasto w Polsce położone na łącznie 44 wyspach, w tym na: 3 znanych i dużych tj: Uznam, Wolin i Karsibór oraz na 41 mniejszych, które nie są zamieszkane, ale ze względu na swoje położenie i osobliwości przyrodnicze, stanowią istotny potencjał w rozwoju turystycznym miasta. Świnoujście położone jest po obu stronach Świny, wypływającej z Zalewu Szczecińskiego i uchodzącej do Morza Bałtyckiego.
Komunikację pomiędzy wyspami Uznam i Wolin zapewniają dwie miejskie przeprawy promowe. Przeprawa „Warszów” zapewnia połączenie pomiędzy centrum miasta a dzielnicą Warszów. Kursują tu promy pasażersko – samochodowe „Bielik”, które zabierają pieszych, pojazdy jednośladowe, samochody osobowe mieszkańców miasta oraz osób prowadzących na jego terenie działalność gospodarczą. Obsługę Przeprawy „Centrum”, stanowią promy samochodowe typu „Karsibór”, pływające pomiędzy Ognicą i południową częścią wyspy Uznam. Promy te zabierają pieszych oraz wszystkie pojazdy. Obie przeprawy pracują przez całą dobę - wg rozkładów kursowania.
Miasto jest dobrze skomunikowane zarówno z Polską, jak i z zagranicą. Do Świnoujścia dotrzeć można koleją: ze Szczecina - pociągami Przewozów Regionalnych, z innych odległych miast - pociągami dalekobieżnymi, których ilość wzrasta w sezonie letnim. Do miasta można także przyjechać busem lub własnym samochodem, drogą krajową nr 3 (prowadzącą z Jakuszyc z południa Polski). Dworce: kolejowy i autobusowy usytuowane są w bezpośrednim sąsiedztwie miejskiej przeprawy promowej ”Warszów”. Komunikacja miejska realizuje przewozy na terenie miasta Świnoujścia, zarówno na wyspie Uznam, Wolin jak i Karsibór, oraz na terenie Międzyzdrojów. Od 2004 r. w mieście działa autobusowa tzw. "Linia Europejska" (obsługiwana wraz z Ostseebus), łączącą Świnoujście z niemieckimi kurortami Ahlbeck, Heringsdorf i Seebad Bansin.
Świnoujście posiada dogodne połączenia komunikacyjne ze Skandynawią i z Niemcami. Terminal Promowy Świnoujście zapewnia regularne bezpośrednie kursy promów morskich do Szwecji oraz pośrednie (z przystankiem w Szwecji) – do Danii i Norwegii. Z północnych Niemiec do Świnoujścia można się dostać autostradą A-20, następnie drogą B111, lub autostradą A 11 biegnącą z Berlina do granicy polsko niemieckiej w Kołbaskowie i dalej, już po polskiej stronie – autostradą A 6 oraz wspomnianą już drogą krajową nr 3. Z Międzynarodowego Portu Lotniczego w Goleniowie, do Świnoujścia są 72 km, jadąc drogą krajową nr 3. Zaś po niemieckiej stronie granicy, w odległości 13 km na wschód od centrum miasta, znajduje się port lotniczy Heringsdorf, który obsługuje sezonowe połączenia z kilkoma dużymi miastami w Niemczech.
Świnoujście to znana w Polce i za granicą miejscowość uzdrowiskowa, która ze względu na swoje wyspowe położenie i atrakcyjność turystyczną zwana jest także „Krainą 44 Wysp”. Granice Świnoujścia obejmują powierzchnię 197,23 km², z czego 91,23 km² to powierzchnia lądowa, a 106 km² to powierzchnia wód, w tym Zalewu Szczecińskiego. Co ciekawe, co roku powierzchnia miasta powiększa się poprzez nanoszenie piasku na plaży przez prądy morskie.
Nazwa miasta powstała poprzez złączenie słów charakterystycznych dla tego miejsca – centrum miasta znajduje się w miejscu, gdzie Świna łączy się z Bałtykiem i ma charakter ujścia rzeki. Podaje się także, że polska nazwa została dosłownie przetłumaczona z niemieckiego Swinemünde. W 1182 r. zapisano Szvvine jako nazwę miejscową. Dalsze zapisy dotyczyły cieśniny. Do 1945 r. używano polskiej nazwy miasta Świnioujście i Swinoujście. W 1946 r. wprowadzono urzędowo rozporządzeniem nazwę Świnoujście.
Pierwsze osady ludzkie na terenach, gdzie obecnie leży Świnoujście, pojawiły się już przed 5 tysiącami lat, na co wskazują znaleziska archeologiczne, a najstarsze zapisy dotyczące tych okolic sięgają XII w. Przed tysiącem lat tereny nad Świną wchodziły w skład plemiennego państwa Wolinian, które Mieszko I włączył do swego państwa. W wiekach późniejszych władali tu książęta pomorscy, którzy po obu stronach rzeki wznosili grody warowne, kilkakrotnie niszczone przez duńskie najazdy w XII w. W latach 1185–1227 Świnoujście z całym Pomorzem Zachodnim było lennem Danii. W 1628 r. wojska cesarskie opanowały Bramę Świny i wybudowały umocnienia broniące dostępu na Świnę od strony morza. W 1630 r. na wyspie Uznam wylądowały wojska szwedzkie. Kończący wojnę trzydziestoletnią pokój westfalski pozostawił miasto wraz z całym Pomorzem Zachodnim Szwecji do 1720 r., kiedy to Prusy odkupiły wyspy Wolin i Uznam za sumę 10 mln talarów w złocie. W 1743 r. na północ od wioski Swine powstało osiedle o nazwie Swinemünde, oficjalnie ogłoszone portem morskim w 1747 r. Świnoujście uzyskało prawa miejskie od Fryderyka Wielkiego w 1765 r.
Wiek XIX oznaczał dla miasta rozbudowę portu, wybudowane zostało drewniane molo, pogłębiono tor wodny i wzniesiono latarnię morską, dzięki czemu znacznie poprawiły się warunki bezpieczeństwa żeglugi. Uruchomiona została regularna żegluga pasażerska. Wszystko to wpłynęło korzystnie na rozwój miasta. W 1854 r. rozpoczęto budowę najwyższej wówczas na świecie latarni morskiej, którą uruchomiono już w grudniu 1857 r. Na początku XIX w. miasto stało się kurortem, a pod koniec wieku, po odkryciu źródeł solanki i borowiny – uzdrowiskiem. W końcu XIX w. w szybkim tempie powstała dzielnica uzdrowiskowa, oddzielona od centrum miasta parkiem.
W czasie II wojny światowej funkcjonowała mała stocznia, port przeładunkowy oraz baza zaopatrzenia floty wojennej (okręty podwodne, kutry). Po zakończeniu II wojny światowej, na mocy układu poczdamskiego Świnoujście zostało najbardziej na zachód położonym polskim portem.
Miasto charakteryzuje się specyficzną zabudową wynikającą z morskiego charakteru miasta. Znajdują się tu zabytkowe budowle portowe, ale także i kamienice (część z przełomu XIX i XX w.), gmachy (np. poczty z 1878 r.), dawna stocznia (z lat 1897–1903) przy Wybrzeżu Władysława IV (Basen Północny), obejmująca m.in. kolejową wieżę ciśnień, zbudowaną w 1898 z czerwonej cegły i czerwonego granitu (znacznie uszkodzona podczas bombardowań portu w 1945 r.).
Będąc w Świnoujściu warto również zajrzeć do kościoła filialnego Niepokalanego Poczęcia NMP z XV w. (przebudowany w 1826 r.), z ołtarzem gotyckim z XV w. i amboną z XVII w. oraz kościoła Chrystusa Króla zbudowanego w latach 1788–1792, wzniesionego na miejscu gotyckiej świątyni w centrum miasta przy Placu Kościelnym (Słowiańskim). W nawie głównej zwisa ze stropu drewniany model korwety żaglowej. Znajdują się tu także zabytkowe organy. Od połowy maja do połowy września w sobotnie wieczory odbywają się tutaj Świnoujskie Wieczory Organowe. Również dom szachulcowy (chata rybacka) z początku XIX w. jest dobrym punktem wycieczki po mieście. Trasa zwiedzania powinna dodatkowo przewidywać odwiedzenie Latarni Morskiej Świnoujście z połowy XIX w. Jest ona najwyższą latarnią na polskim wybrzeżu (68 m wysokości). Spacerując po mieście warto udać się na zabytkowe falochrony. Falochron Zachodni ze Stawą Młyny (o długości ok. 350 m) wybudowany w latach 1818–1923, na końcu plaży na wyspie Uznam przy ujściu Świny do Bałtyku. Stawa Młyny jest dziś symbolem Świnoujścia, m.in. w 2014 roku została głosami internautów wybrana najbardziej romantycznym miejscem na Pomorzu Zachodnim. Falochron Wschodni budowany był w latach 1818–1923, na prawobrzeżnej części miasta na wyspie Wolin przy ujściu Świny o długości przeszło 1400 m w głąb morza (jest to najdłuższy falochron kamienny w Europie). Znajdując się w tym miejscu można udać się do Kapitanatu Portu, który został wybudowany w czasie szybkiego rozwoju i rozbudowy portu. W okolicy ulokowana jest zabytkowa kotwica, gdzie można sobie zrobić pamiątkowe zdjęcie.
W Świnoujściu ukształtował się także drugi układ urbanistyczny dzielnicy nadmorskiej położonej pomiędzy świnoujską promenadą, a oddzielającym ją od śródmieścia pasem zieleni, przede wszystkim zabytkowym Parkiem Zdrojowym. Wydatnie rozbudowany w latach 1826–27, o powierzchni 50 ha, z rzadkimi okazami drzew śródziemnomorskich porosłymi wiciokrzewem pomorskim i bluszczem. Znajduje się w nim 17 kilometrów alejek i ścieżek. Ogólnie zieleń miejska obejmuje 3 parki i zieleń przy promenadzie nadmorskiej.
W 1824 r. Świnoujście zostało ogłoszone kąpieliskiem morskim. W 1897 r. zostały odkryte na terenie miasta źródła leczniczej solanki, wówczas zbudowane tutaj zostały odpowiednie urządzenia przyrodolecznicze. Wykorzystywane są określone właściwości lecznicze surowców naturalnych, borowiny nizinnej oraz solanki bromkowo-jodkowo-sodkowej. Uzdrowisko specjalizuje się w leczeniu schorzeń: kardiologicznych, narządów ruchu, endokrynologicznych, pulmonologicznych, reumatologicznych, laryngologicznych, dermatologicznych jak i: rehabilitacją po mastektomii, wczesną rehabilitacją kardiologiczną, leczeniem otyłości. Wykonywane są również zabiegi z zakresu balneoterapii, hydroterapii, kinezyterapii, elektroterapii, fototerapii. Na terenie Świnoujścia znajduje się 15 zakładów lecznictwa uzdrowiskowego: 2 szpitale uzdrowiskowe, 11 sanatoriów uzdrowiskowych, 1 zakład przyrodoleczniczy, 1 przychodnia uzdrowiskowa.
Układ przestrzenny miasta uwarunkowany jest rzeźbą terenu, a nade wszystko obecnością Świny i jej kanałów. Mierzeja Bramy Świny leży w obrębie wału pomorskiego i niecki szczecińskiej położonych względem siebie równolegle.
W rozmieszczeniu roślinności na terenie miasta decydującą rolę odgrywa ukształtowanie terenu. Wysoczyzny morenowe wyspy Uznam i Wolin porastają lasy bukowe z przewagą buka oraz sosen, sporadycznie rosną tu dęby i brzozy. W podszycie licznie występują mszaki i porosty oraz w zależności od wilgotności inne rośliny zielne. Wydmy to siedliska borów sosnowych występujących w różnych odmianach w zależności od stosunków wilgotnościowych podłoża. Obszar miasta to także obszar występowania buczyn pomorskich, lasów oraz lasów bukowo-dębowych. Na wyspach spotyka się również rozległe łąki i torfowiska. Południowe zbocza wyspy Wolin porośnięte są gęsto tarniną, głogiem, różami oraz różnorodnymi ziołami. Oddziaływanie zarówno słodkowodnego jak i morskiego środowiska stworzyło warunki, w których przyjęła się roślinność pochodzenia atlantyckiego. Obszar 44 wysp to również środowisko życia wielu zwierząt, głównie zwierząt morskich takich jak: ryby (śledź, dorsz, płastuga, szprot i makrela), meduzy (chełbia modra) czy różnorodne skorupiaki. W Zalewie Szczecińskim natomiast występują ryby słodkowodne, a w szczególności płocie, leszcze, certy, okonie i szczupaki.
Schronienie znajduje tu wiele gatunków ptaków m.in.: kaczki, mewy, łabędzie, kormorany itp. Turyści znajdą tu ostoję ptaków Karsiborska Kępa (na wyspie Karsibór) -
enklawę dzikiego ptactwa, gdzie zaobserwować można około 140 gatunków ptaków.
Kompleksy leśne występujące na terenie miasta zamieszkują głównie dziki, sarny, lisy, wiewiórki czy zające. Wśród owadów zaobserwować można liczną populację chrząszczy. Polską część wyspy Uznam porasta w większości Świdny Las, mieszany z przewagą sosny, rozciąga się od południowo-wschodniego krańca wyspy nad Zalewem Szczecińskim (rezerwat przyrody Karsiborskie Paprocie), po zachodnie osiedla miasta na wschodzie oraz granicę polsko-niemiecką na zachodzie. Brzegiem lasu, ulicą Wojska Polskiego biegnie ścieżka rowerowa prowadząca od centrum miasta do granicy państwowej.
Turyści przybywający do miasta są oczarowani ilością zabytków i miejsc historycznych, jakie mogą zobaczyć i zwiedzić w Świnoujściu. Osoby chcące zobaczyć piękny widok regionu wspinają się na wieżę garnizonowego kościoła luterańskiego pw. Marcina Lutra z 1904 r. (zniszczonego pod koniec II wojny światowej). Obecnie pełni funkcję wieży widokowej i kawiarni (ul. Paderewskiego 7). Wiele atrakcji zapewni Muzeum Obrony Wybrzeża, które tworzy zespół fortów twierdzy Świnoujście nad rzeką Świną, wybudowanych w XIX wieku. Wśród nich znajdują się: fort I – Fort Gerharda (Fort Wschodni), w pomieszczeniach którego oglądać można ekspozycję dotyczącą świnoujskich fortyfikacji, fort II, fort III – Fort Anioła, wzorowany na mauzoleum Hadriana, dzisiejszy Zamek Świętego Anioła w Rzymie oraz fort IV – Fort Zachodni wielokrotnie modernizowany, po wojnie do 1962 r. stacjonowały tu wojska radzieckie.
Wśród mnogości obiektów muzealnych warto wyróżnić także Muzeum Rybołówstwa Morskiego na Pl. Rybaka, w dawnym ratuszu (z lat 1805–1809). Odwiedzający będą mogli zapoznać się ze zbiorami z historii rybołówstwa, dziejów miasta i regionu, zabytkowymi przyrządami nawigacyjnymi, okazami fauny morskiej, miejsce wielu wystaw.
Od niedawna działa też Podziemne miasto, czyli sieć podziemnych korytarzy łączących kilka wielkich schronów, ukrytych pod nadmorskimi wydmami. Kompleks położony jest w lesie pomiędzy stacją kolejową "Świnoujście-Przytór", a plażą, dla zwiedzających otwarty jest przez cały rok (poza sezonem letnim tylko w weekendy).
Jedną z głównych atrakcji Świnoujścia jest plaża, która ciągnie się na przestrzeni 10 kilometrów (3,7 km z wyspie Uznam oraz 6 km na wyspie Wolin). Co roku plaża poszerza się wskutek cofania się morza i dzięki temu zjawisku świnoujskie kąpielisko jest płytkie. Nad Zatoką Pomorską wyznaczono letnie kąpielisko morskie Świnoujście-Uznam. Latem wody Bałtyku w rejonie Świnoujścia są najcieplejsze na polskim wybrzeżu. Oprócz zażywania kąpieli morskich i słonecznych można również korzystać z wodnych zjeżdżalni, trampolin, motorówek z pontonem, a także wypożyczyć skuter wodny. Świnoujskie kąpielisko na wyspie Uznam corocznie (od 2006 r.) otrzymuje certyfikat "Błękitnej Flagi". Jest ona przyznawana kąpieliskom, które spełniają wysokie wymogi jakości i bezpieczeństwa na plaży. Promenada nadmorska w Świnoujściu to przedwojenny bulwar graniczący z dzielnicą uzdrowiskową. Wzdłuż promenady znajdują się punkty gastronomiczne, kawiarnie, bary, ogródki piwne, muszla koncertowa, kasyno i oceanarium. Na świnoujskiej promenadzie udostępniony jest internet bezprzewodowy.
Jedną z możliwości spędzenia wolnego czasu jest rejs statkami białej floty. Miasto ma dobrze urządzoną marinę na bardzo dużą ilość miejsc postojowych i bogatą infrastrukturą. Latem można skorzystać z rejsów po porcie, Bałtyku i do pobliskich niemieckich miejscowości letniskowych: Ahlbecku, Heringsdorfu i Bansinu, a także do Szczecina czy Międzyzdrojów. Katamaranem można popłynąć między wyspami i po delcie Świny. Świnoujście leży na trasie Zachodniopomorskiego Szlaku Żeglarskiego.
Turyści poszukujący wrażeń rowerowych będą usatysfakcjonowani wypoczynkiem w Świnoujściu. Łącznie szlaki posiadają 109 km długości (przy czym w samym mieście jest ok. 30 km ścieżek rowerowych). A dodatkowo przy szlakach znajdują się wiaty turystyczne, wyposażone m.in. w stojaki na rowery, a także tablice edukacyjne. Rowery można wypożyczyć w hotelach i pensjonatach. Wybrać można Szlak przez Świdny Las (szlak rowerowy czerwony). Część trasy biegnie wzdłuż Kanału Piastowskiego. Szlak ten leży na najbardziej wysuniętym na południowy zachód skrawku wyspy Uznam i częściowo przebiega także po trasie ścieżki spacerowo-edukacyjnej "Karsiborskie Paprocie". Z kolei Szlak dookoła wyspy Karsibór (szlak rowerowy żółty) prowadzi przez Karsibór, trzecią co do wielkości w archipelagu. Na terenie szlaku znajdują się m.in.: Basen U-bootów (powstał w 1944 r., jako stała baza promów wojskowych i miejsce postoju U-Bootów 4 szkolnej flotylli Kriegsmarine ze Szczecina. Obok basenu stoi jeszcze ruina hali warsztatowej, w której obsługiwano zawijające tu okręty. Dziś z basenu korzystają głównie wędkarze), falochron w wejścia do kanału Piastowskiego, Zajęcze Łęgi – plantacja trzciny cukrowej. Szlak rowerowy niebieski to Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66 – na Uznamie i Wolinie znakowany na niebiesko. Można wybrać dodatkowo Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Bałtyku R-10 (Nadmorski Szlak Hanzeatycki).
Osoby zainteresowane wędrówkami pieszymi również znajdą w Świnoujściu wiele ciekawych propozycji. W regionie poprowadzono kilka szlaków pieszych. Szlak Nadmorski (czerwony), Szlak Nad Bałtykiem i Zalewem Szczecińskim (niebieski), ścieżki dydaktyczne "Karsiborskie Paprocie" oraz Szlak Fortyfikacyjny Twierdzy Świnoujście. Ten ostatni to wytyczony szlak o długości ok. 4 km, obejmujący najciekawsze zabytki architektury militarnej po wschodniej stronie ujścia Świny. Szlak rozpoczyna się w najstarszym obiekcie lewobrzeża – Forcie Wschodnim. Stąd szlak wiedzie dalej przez pozostałości dwóch baterii nadbrzeżnych z czasów I wojny światowej, ufortyfikowaną baterię przeciwlotniczą z II wojny światowej, aż po unikatowy konstrukcyjnie bunkier dowodzenia z tego samego okresu oraz zespół umocnień polowych z lat zimnej wojny. Na tablicach informacyjnych wzdłuż szlaku znajdują się tabliczki z krótkim rysem historycznym oraz retrospekcją graficzną. Na trasie przebiegu szlaku fortyfikacyjnego znajduje się także Bateria Goeben.
Dla amatorów wodnych wypraw ustanowiono szlaki kajakowe. W regionie Świnoujścia wiedzie szlak kajakowy "44 wysp" – szlak wokół świnoujskich wysp i kanałów delty Świny, szlak jest oznakowany i przeznaczony dla turystów obeznanych z wiosłowaniem. Drugim szlakiem kajakowym jest trasa wzdłuż brzegów wyspy Wolin.
Głównym ośrodkiem kulturalnym jest Miejski Dom Kultury, w którym organizowane są także różnego typu wystawy i przedstawienia teatralne. Działa tutaj również Uniwersytet III wieku. MDK posiada także salę teatralną oraz salę kameralną. Instytucja ma również swoją filię w Przytorze, na Warszowie oraz w Karsiborze. Istotnymi obiektami kulturalnymi są amfiteatr i muszla koncertowa przy promenadzie w dzielnicy nadmorskiej nieopodal plaży. Odbywają się tam koncerty, festyny i letni festiwal studencki FAMA.
Przez cały rok w Świnoujściu odbywają się przeróżne imprezy, warto wspomnieć chociażby o przedsięwzięciach takich jak: Spacer z kijkami po plaży, Świnoujska Basket Liga, Rekreacyjna Liga Siatkówki, Pchli targ, turniej Sonata Scrabble czy liczne spektaklach i przedstawieniach organizowanych w MDK.
W Świnoujściu znajduje się stadion, 3 hale sportowe (do koszykówki, siatkówki oraz do tenisa), lodowisko, 4 korty tenisowe, 5 siłowni, fitness club, kryty basen oraz skatepark dla fanów deskorolki i łyżworolek. W Basenie Północnym znajduje się marina jachtowa. Dużą rolę odgrywa Ośrodek Sportu i Rekreacji "Wyspiarz", do którego należą obiekty sportowe i rekreacyjne.
W mieście znajduje się jeden żłobek miejski, sześć przedszkoli, osiem szkół podstawowych i cztery gimnazja publiczne, liczne szkoły średnie a także szkoły artystyczne i policealne. W mieście działają również filie wyższych uczelni oraz samodzielny Wydział Przedsiębiorczości ZPSB.
Oferta noclegowa w Świnoujściu jest bardzo zróżnicowana zarówno pod względem rodzajów obiektów, i standardu jak i ceny. Na gości czeka ponad 12 000 miejsc noclegowych w hotelach, pensjonatach, ośrodkach wypoczynkowych, pokojach gościnnych. Większość z nich zlokalizowana jest w Dzielnicy Nadmorskiej.
Wymagający znajdą ofertę obiektów z rozwiniętą infrastrukturą towarzyszącą (baseny, gabinety kosmetyczne i zabiegowe). Ceniący sobie swobodę mogą wybierać w dużej ilości mieszkań wakacyjnych, apartamentów. Również oferta gastronomiczna jest bogata, turyści mogą wybierać spośród licznych restauracji, pizzerii, barów, pubów i kawiarni.
# | Godzina | Temperatura | Minimalna temperatura | Maksymalna temperatura | Prędkość wiatru |
---|---|---|---|---|---|
13:10 | 16 °C | 15.11 °C | 18.99 °C | 3.09 KM/H |
Warto zobaczyć